Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925, αλλά έζησε τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο. Ασχολήθηκε με το γράψιμο από μικρή. Όταν ήταν μαθήτρια γυμνασίου, άρχισε να γράφει έργα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους χαρακτήρες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε μετέπειτα ένας από τους κυριότερους ήρωες του κουκλοθεάτρου Αθηνών "Μπάρμπα Μυτούσης".
Αργότερα, συνέχισε το γράψιμο, δημοσιεύοντας σειρά διηγημάτων της στο περιοδικό "Νεανική Φωνή", ένα περιοδικό για νέους που είχε ως συντακτική επιτροπή τον Μάριο Πλωρίτη, τον Τάσο Λιγνάδη, τον Κωστή Σκαλιώρα.
Στα ελληνικά γράμματα εμφανίστηκε το 1963 με το μυθιστόρημα Το καπλάνι της βιτρίνας, το οποίο αποτελεί σταθμό στην παιδική μας λογοτεχνία γιατί μυεί για πρώτη φορά τον ανήλικο αναγνώστη στον πολιτικό προβληματισμό. Πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα που αφορά στη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1971 γράφει τον Μεγάλο Περίπατο του Πέτρου, αυτή τη φορά για την κατοχή και την απελευθέρωση. Το σημαντικό στα ιστορικά της μυθιστορήματα είναι ότι δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων αλλά είναι ζυμωμένα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.
Μαζί με τη Ζωρζ Σαρρή, με την οποία γνωρίζονταν από τα σχολικά τους χρόνια, καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος.
Η Άλκη Ζέη ανήκει στην πρωτοπορία των συγγραφέων που τα βιβλία τους έφεραν μια ανανεωτική πνοή στη λογοτεχνία για παιδιά. Τα θέματα των βιβλίων της, που συχνά τα εμπνέεται από προσωπικά της βιώματα, είναι πανανθρώπινα. Θέματα που όπως λέει και η ίδια 'έχουν συγκλονίσει τη χώρα μας και δεν τα λέμε ποτέ στα σχολεία'.
Και λέει πάντα την αλήθεια, χρησιμοποιώντας συχνά την αυθόρμητη γλώσσα των παιδιών.
Αυτό το πνεύμα διακρίνει το πρώτο της βιβλίο, 'Το καπλάνι της βιτρίνας', ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αποτελεί σταθμό στην παιδική λογοτεχνία. Η ιστορία του εκτυλίσσεται το 1936, τη χρονιά που στην Ελλάδα εγκαθίσταται δικτατορία.
Η ζωή για την οκτάχρονη Μέλια, την αφηγήτρια της ιστορίας κυλάει ανέμελα με τις καθημερινές μικροχαρές και λύπες. Όμως ξαφνικά όλα γύρω της αλλάζουν. Οι προβληματισμοί και οι απορίες της, περνούν μέσα από τα γεγονότα όπως μας τα αφηγείται η ίδια με τη δροσιά και την αφέλεια της ηλικίας της, αλλά και με χιούμορ και ευθυκρισία. Γιατί η Άλκη Ζέη, παρά τη διεργασία του χρόνου, έχει διατηρήσει τις παιδικές της μνήμες και μπορεί να κοιτάζει τον κόσμο με τα έκθαμβα μάτια ενός παιδιού.
Ιστορικό είναι και το βιβλίο της 'Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου'. Αναφέρεται στον πόλεμο του '40 και φτάνει ως τις μέρες της απελευθέρωσης. Όλη αυτή η εποχή, ανείπωτη στη σκληρότητα της, ζωντανεύει μέσα από τις εμπειρίες που αποκτά ο Πέτρος από τα 9 ως τα 14 του χρόνια στους δρόμους της Αθήνας.
Η φρίκη της εποχής δίνεται μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, με λεπτό χιούμορ και κριτική διάθεση, συχνά μέσα από αστείες καταστάσεις που αμβλύνουν την τραγικότητα της ατμόσφαιρας. Και τα δυο αυτά βιβλία, που σήμερα κυκλοφορούν σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά και στην Ιαπωνία, έγιναν δεκτά με εγκωμιαστικές κριτικές.
Επισημάνθηκε η βαθιά γνώση της παιδικής ηλικίας, οι λεπτές ψυχολογικές παρατηρήσεις, η ποιότητα του λόγου, το ενδιαφέρον και η συγκίνηση που μπορούν να προκαλέσουν τα πανανθρώπινα θέματα τους σε αναγνώστες κάθε ηλικίας. Οι απόψεις αυτές χαρακτηρίζουν όλη τη λογοτεχνική δημιουργία της συγγραφέως, καθώς όλα της τα βιβλία διακρίνονται για τη σύγχρονη θεματική τους και για τη ζωντανή ατμόσφαιρα που δημιουργεί το ανεπιτήδευτο ύφος της.
Το βιβλίο της για μεγάλους, 'Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα', θα' λέγε κάποιος πως είναι η ίδια η φωνή της Άλκης Ζέη. Η ηρωίδα της σ' ένα μεταίχμιο της ζωής της, ανασύρει τις μνήμες της και πετράδι το πετράδι, συνθέτει το ψηφιδωτό της τριακονταετίας. Ο λόγος της κυλάει χωρίς πικρία, χωρίς μεταμέλεια, με ζεστασιά, με μια τρυφερή θα λέγαμε φροντίδα, για να μη γυμνώσει το παρελθόν, τη ζωή της και τη ζωή την ίδια.
Βιβλίο για μεγάλους είναι και η 'Δωδέκατη Γιαγιά'. Ένα βιβλίο που αναφέρεται σε ανθρώπους που πέρασαν σα φίλοι από τη ζωή της, με χαρακτηριστικές σκηνές μνήμης και αγάπης.
Η Άλκη Ζέη συγκαταλέγεται σήμερα στους πιο γνωστούς και πολυδιαβασμένους συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας στο διεθνή χώρο. Τα βιβλία της, 'Το καπλάνι της βιτρίνας', 'Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου' και το 'Κοντά στις Ράγες', έχουν τιμηθεί με το βραβείο MILDRED L. BATCHELDER, που δίνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο στο καλύτερο μεταφρασμένο ξένο παιδικό βιβλίο.
Στην Ελλάδα το 1993 το βιβλίο της 'Θέατρο για παιδιά' τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου, ενώ στη Γαλλία το 1994, μια ομάδα επίλεκτων κριτικών κατέταξε το βιβλίο της "Το καπλάνι της βιτρίνας' ανάμεσα στα 136 καλύτερα βιβλία των τελευταίων 20 χρόνων σ' όλον τον κόσμο.
Εργογραφία
Το καπλάνι της βιτρίνας, Αθήνα, Θεμέλιο, 1966. Αθήνα, Κέδρος, 1993. (Έκδοση μ΄ ) Σελ. 184. ISBN: 960-040-007-5.
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, Αθήνα, Κέδρος 1971. (Έκδοση λα΄) Σελ. 264. ISBN: 960-04-0069-5.
Κοντά στις ράγες, Αθήνα, Κέδρος, 1974 (Έκδοση κζ΄ ) Σελ. 240, ISBN: 960-040-008-3.
Αρβυλάκια και γόβες, Αθήνα, Κέδρος 1975. (Έκδοση ια΄) Σελ. 104, ISBN: 960-04-0536-0.
Ο θείος Πλάτων, Αθήνα, Κέδρος, 1975 (Έκδοση κ΄ ) Σελ. 144 ISBN: 960-04-0148-9.
Μια Κυριακή του Απρίλη, Αθήνα, Κέδρος, 1978. (Έκδοση ε΄) Σελ. 46. ISBN: 960-04-0272-8
Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, Αθήνα, Κέδρος, 1987. Σελ. 350. ISBN: 960-04-180-2
Θέατρο για παιδιά (Ο Κεραμιδοτρέχαλος / Ματίας ο πρώτος), Αθήνα, Κέδρος, 1992, Σελ. 144, ISBN: 960-04-0642-1.
Η Μωβ ομπρέλα, Αθήνα, Κέδρος, 1995. Σελ. 264. ISBN: 960-04-1038-0.
Νεανική Φωνή, Αθήνα, Καστανιώτης, 1996. ISBN: 960-031-686-4.
Η Αλίκη στην χώρα των μαρμάρων, Αθήνα, Κέδρος, 1997. ISBN:960-041-238-3
Η δωδέκατη γιαγιά και άλλα…., Αθήνα, Καστανιώτης, 2000. Σελ. 122. ISBN: 960-032-935-4.
Μεταφράσεις βιβλίων της:
Στα Αγγλικά:
Alice in marbleland. Athens, Kedros, 1997. 40pp. ISBN: 960-04-1380-0
Achilles' fiancee. [tr.by]: Gail Holst-Warhaft, Athens, Kedros, 1992. 374p. ISBN: 960-04-0480-1
The sound of the dragon's feet.[tr.by]: Edward Fenton. New York, E.P. Dutton, 1979. 116p. ISBN: 0-525-39712-4
Petros' war. [tr.by]: Edward Fenton. London, Victor Gollancz, 1972.
236p. ISBN: 0-575-01563-2
Petros' war [tr.by]: Edward Fenton. New York, E.P. Dutton & Co, 1972.
236p. ISBN: 0-525-36962-7
Wildcat under glass. [tr.by]: Edward Fenton. New York, Dell Publishing Co, 1975. 175p.
Wildcat under glass.[tr.by]: Edward Fenton. London: Victor Gollancz, 1969.
177p.
Wildcat under glass. [tr.by]: Edward Fenton. New York, Holt, Rinehart and Winston, 1968. 177p.
Στα Γαλλικά:
La fiance d' Achille: roman. [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: La Decouverte, 1989. 300p.
Un dimanche d' Avril. [tr. by]: Gisele Jeanperin. Paris: Editions du Sorbier, 1984. 43p.
La guerre de Petros. [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: Editions du Sorbier, 1984. 43p.
La guerre de Petros. [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: Editions G.P., 1976.
219p. ISBN: 2-261-00148-7
Oncle Platon [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: Mesidor/ La Fanandole, 1989. 134p.
La tigre dans la vitrine [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: La Fanandole, 1973. 245p.
Στα Καταλάνικα:
Un diumenge d' Abril. [tr.by]: Empar Espinilla. Barcelona, Aliorna, 1987. 43pp. ISBN: 84-7713-077-9.
La guerra de Petros. [tr.by]: Anna Maria Casassas i Ymbert. Barcelona, Empuries, 1991. 242p. ISBN: 84-7596-291-2
El tigre de la vitrina. [tr.by]: Anna-Maria Casassas. Barcelona, Empuries, 1988. 174p. ISBN: 84-7596-142-8.
Στα Αρμένικα:
Petros iI det po gorodu: povest. Erevan: Sovetakan Groh, 1979. 200pp.
Στα Δανέζικα:
Petros' krig. [tr.by]: Lene Gullov. Copenhagen: Munksgaard, 1986.
155pp. ISBN: 87-16-09886-2
Vildkat i glasbur. [tr.by]: Franz Berliner. Copenhagen, Gyldendal, 1970.
144p. ISBN: 87-0001501-6
Achilleas' forlovede [tr.by]: Birgit Olsen. Kobenhavn: Forlaget Tiden, 1990. 343p. ISBN: 87-579-0433-2
Στα Φινλανδικά
Tama on sotaa Petros. [tr.by]: Marikki Makkonen. Helsinki, Werner Soderstrom Osakeyhtio, 1973. 183p. ISBN: 951-0-05910-2
Vilikissa katsoo lasin takaa. [tr.by]: Marikki Makkonen. Helsinki, Werner Soderstrom Osakeyhtio, 1972. 159p. ISBN: 951-0-00380-8
Στα Νορβηγικά:
Petros og krigen. [tr.by]: Jo Orjasaeter. Oslo: Gyldendal, 1974. 179p.
ISBN: 82-05-06439-3
Villkatt viser klor. [tr.by]: Odd Winger. Oslo: Gyldendal, 1970. 162p.
Drommen om frihet [tr.by]: Bjarte Kaldhol. Oslo, Gyldendal Norsk Forlag, 1982. 148pp. ISBN: 82-05-13941-5.
Στα Ρώσικα:
Petros idet po gorodu: povest. [tr.by]: N.M. Podzemskaja. Moskva: Detskaja Literatura, 1974.191p.
Nas brat Nikos: povest. [tr.by]: N. Podzemskoi. Moskva: Detskaja Literatura, 1969. 175p.
Στα Ισπανικά:
La guerra de Petros. [tr.by]: Clara James. Barcelona: Fontanela, 1984.186p. ISBN: 84-244-0532-3
El tigre en la vitrina. [tr.by]: Clara James. Barcelona: Empuries / Paidos, 1990.
167p. ISBN: 84-7596-190-8
Et tigre en la vitrina. [tr.by]: Clara James. La Habana: Gente Nueva, 1985.
156p.
El tigre en la vitrina. [tr.by]: Clara James. Caracas: Monte Avila, 1977. 180p.
Στα Αλβανικά:
Tigri i vitrines: roman per femije. [tr.by]: Llambro Ruci. Tirane: Naim Frasheri, 1986.160p.
Tigri i vitrines: roman. [tr.by]: Llambro Ruci. Tirane: Naim Frasheri, 1986. 158p.
In Euskera:
Tigrea Kristal atzean. [tr.by]: Patxi Zubizarreta. Donostia: Elkar, 1991. 175p. ISBN: 84-7917-015-8
Στα Βουλγάρικα:
Tigret ot vitrinata: roman [tr.by]: Dimiter Kitsevski. Sofija: Izdatelstvo Otetsestvo, 1984. 126p.
Στα Εσθονικά:
Panter klaas vitriinis. [tr.by] : Astrid Kurismaa. Tallinn : Eesti Raamat, 1967. 141p.
Στα Ουγγρικά:
Α vitrin tigrise. [tr.by]: Arpad Papp. Budapest: Mora Ferenc, 1979.
182p. ISBN: 963-11-1842-8
Στα Πορτογαλικά:
O tigre na vitrina. [tr.by]: Antonio Pescala. Lisboa: Caminho, 1989.
157p. ISBN: 972-21-0417-9
Στα Σουηδικά:
Niko och vildkatten. [tr.by]: Lena Fries-Gedin. Stockholm: Raben & Sjogren, 1970. 147p.
Στα Γαλλικά:
Le tigre dans la vitrine. [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: Syros, 1996.
240p.
Le tigre dans la vitrine. [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: Scandeditions / La Farandole, 1994. 203p. ISBN: 2-209-06854-1
Le tigre dans la vitrine [tr.by]: Gisele Jeanperin. Paris: Messidor / La Farandole, 1973. 245p. ISBN: 2-7047-0029-X
Στα Γερμανικά :
Die verlobte des Achilles. [te.by]: Birgit Hildebrand. Koln (Germany): Romiosini, 1991. 327p. ISBN: 3-923728-51-4.
Ο Μεγάλος περίπατος του Πέτρου
Mit dreizehn ein Mann.[tr.by]: Thomas Nicolaou. Berlin: Der Kinderbuchverlag, 1977. 195p.
Το καπλάνι της βιτρίνας
Der Kinder von Lamagari. [tr.by]: Irmgard Tschich. Berlin: Lothar Blanvalet, 1972. 150p. ISBN: 3-7645-7931-5
Το καπλάνι της βιτρίνας
Wildkatze unter Glas. [tr.by]: Thomas Nicolau. Berlin: Der Kinderbuchverlag AG, 1972.188p.
Στα Ιταλικά:
La fidanzata di Achille: romanzo. [tr.by]: Lucia Marcheselli Loukas. Milano, Crocetti, 1998. 242p. ISBN: 88-8306-002-4
Vicino ai binari: infanzia in Lituania. [tr.by]: Maria Gabriella Marinelli. Torino, Petrini, 1996. 243p.
La storia di Petros. [tr.by]: Francesca Cavattoni. Milano, Mondadori, 1991.
223p. ISBN:88-04-34481-4.
La tigre in vetrina [tr.by]: Marisa Lorenzi Aboaf. Torino, Einaudi, 1978.
179p.
La tigre in vetrina: Letture per la scuola media. [tr.by]: Maria Aboaf. Torino, Einaudi, 1989. 211p.
Στα Τουρκικά:
Asil'in Nisanlisi. [tr.by]: Kriton Dincmen. Istanbul: Iletisim, 1997.
335p. ISBN: 975-470-617-4
Vitrindeki Kaplan: cencler icin roman. [tr.by]: Niki Stavridi. Istanbul: Boyut, 1989. 136p. ISBN: 975-508-012-0
Mεταφράσεις
Jose Mauro de Vasconcelos, Mon pe de laranja. Αθήνα, Κέδρος, 1978. ISBN: 960-040-357-0
Edita Morris, Haw Keeping, Hope Fine. Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.
Μaria Gripe, Nattpappan. Αθήνα, Κέδρος, 1984.
Rodari Gianni, L' omino della prioggia e altre storie. Αθήνα, Δελφίνι, 1993. ISBN: 960-309-221-5.
Rodari Gianni, Le storie dello zio Barba. Αθήνα, Δελφίνι, 1993.
Rodari Gianni, Il gato parlante e altre storie. Αθήνα, Δελφίνι, 1993. ISBN: 960-309-102-2
Rodari Gianni, Le aventure di Tonino l' invisible.
Rodari Gianni, Η κυριακάτικη μύτη και άλλα παραμύθια
Βικτωρ Νεκρασωρ Β Akorikax Σταλινγκραντα. Αθήνα, Θεμέλιο 1966.
Βέρα Πάνοβα, Σεριόζα. Αθήνα, Θεμέλιο, 1966, 1982.
Νίνα Κοστερίνα, Ντνεβνυκ Νίνας Κοστερίνας. Αθήνα, Θεμέλιο, 1965
Τζινγκιζ Αιτμάτοφ, Τζαμίλια, Αθήνα, Θεμέλιο, 1966. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος ΣΙ, 1987. ISBN: 960-208-151-1
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου